Ko tēnei te tau 176 mai i te hainatanga o te Tiriti o Waitangi.

Ko ngā rā nui ki tā te maramataka Māori, ko te 25 o Kohitātea, arā, ko te rā whānau o te Pāpā o te Hāhi Rātana, o Tahupōtiki Wiremu Rātana, whai muri mai ko te Rā o Waitangi.

Kua pahure te 15 marama mai i taku whakatūnga hei Minita Whanaketanga Māori. Kua tau taku noho ki te tūranga nei, otirā, e tiro whakamua ana ahau ki te whakawhanaketanga mai o te iwi Māori i raro i ngā tūmomo rāngai mahi a te motu.

Ka ū tonu au ki aku whāinga matua o mua, arā, ko te whakapai ake i te noho o te whānau me te whakatutukinga o ngā whāinga mō ngā take e pā ana ki ngā whare noho me ngā take whenua. Me kī, ko ngā ‘w’ e toru ēnei; ko ngā whānau, ko ngā whare me te whenua.

Ko taku whāinga matua, ko te whakawhānuitanga o te kaupapa o Whānau Ora. Ko taku hiahia, ko te whakapiki ake i te nui o ngā kaitakawaenga ki raro i taua kaupapa. Ko ngā kaitakawaenga ngā tino kaitaunaki o Whānau Ora. Ko rātou tonu ngā taura here e tūhono ana i ngā whānau ki ngā tari kāwanatanga. Nā rātou anō ngā whānau i ārahi ki te whakatakoto i a rātou ake mahere ā-whānau.

Hei tāpiri mai ki taku whāinga ki te whakanui ake i ngā rawa ki te kaupapa o Whānau Ora, he mea nui anō kia whai whare tōtika te iwi Māori.

I tērā tau, i whakarewaina te Māori Housing Network.

E toru ngā whāinga matua; ko te whakapiki ake i te nui o ngā whare kāore e tino taumaha ana te utu mā ngā whānau Māori, ko te tautoko i ngā whānau ki te whakapai ake i ō rātou whare kia haumaru ai tō rātou noho i roto i tētahi whare mahana, i tētahi whare e pai ai te hauora o te katoa, ko te tautoko anō i ngā whakahaere Māori ki te āwhina i ngā whānau ki te whai whare tōtika mā rātou.

E whakahaerehia ana te Network e Te Puni Kōkiri. Ko tā te tari hou nei, he mahitahi ki ngā whānau me te tāpae pārongo mō ngā take whare. Ka whakamōhio atu ki ngā whānau mō ngā tahua pūtea e wātea ana ki a rātou, ka tautoko hoki i ngā whānau ki te whakapai ake i te āhua o ō rātou wāhi noho. Hei tautoko tēnei ratonga i ngā kaupapa e whakahaerehia ana e te kāwanantanga i tēnei wā tonu i te rāngai whare, heoi, ko ngā whānau Māori te aronga nui.

Ko te ‘w’ tuatoru ko te whenua. Ko tā te Ture Whenua Māori, he whakaū i te noho o te whenua Māori hei taonga tuku iho. Ka whakamāmā ake hoki i ngā tukanga whakatau take e pā ana ki ngā tūmomo whakamahinga o te whenua Māori.

E toru ngā ara mahi e whāia ana ki te whakatutuki i aua whāinga:

• Ko tā te Pire he tuku i te mana whakaae ki ngā kaipupuri whenua kia wātea ai rātou ki te whai i ō rātou wawata mō te whakawhanaketanga o ō rātou whenua i raro i ngā tikanga pūmau a Papatūānuku.
•  Ko tā te Ratonga Whenua Māori he āwhina i ngā kaipupuri whenua ki te kimi pārongo mō te whenua Māori. He kaitāpae kōrero hoki tēnei ratonga.
• Ko tā te tari hāpai i te Ture Whenua me te hōtaka o te Pūtea Whenua Māori he kimi i ngā huarahi e taea ai te tini i te ture kia māmā ake te whakamahinga o te whenua. Ka kimi hoki rātou i ngā kaupapa hou e nui ake ai ngā whakaputanga i te whenua Māori

Ka whakatakotohia te Pire ki mua ki te aroaro o te Whare Pāremata i te tīmatanga o te tau 2016. Ko tōku tūmanako, ka tino whai hua te iwi Māori i ēnei wāhanga mahi e toru, arā, ko ngā kaupapa e pā ana ki ngā whānau, ki ngā whare me te whenua.

E rua anō aku kaupapa matua i tēnei tau, ko te whakawhanaketanga mai o te ao ōhanga Māori me te whakatutukinga o te Pire Reo Māori. Ka rangona te pānuitanga tuarua o te Pire i roto i te Whare Pāremata i te wāhanga tuatahi o te tau 2016.

Ko te kaikōkiri i aku mahi, ko tōku hiahia kia pai ai te oranga a te iwi Māori, arā, ko te whakatutukinga tērā o te kōrero, he whānau ora.

Kia tau ngā manaakitanga a tēnei tau hou ki runga i a koutou katoa.

Nāku noa,

 

Te Ururoa Flavell
Minita Whanaketanga Māori
Minita Whānau Ora